Ανακαλύπτωντας τον Γιάννη Μόραλη στο Μουσείο Μπενάκη

   Ανέκαθεν η περιπλάνηση σε πολιτισμικούς θησαυρούς της Αθήνας αποτελούσε μια πνευματική διεργασία, που έγινε αγαπημένος κυριακάτικος θεσμός σαν μια όαση στη φρενήρη καθημερινότητα. Βλέπεις όταν η πόλη φορέσει τα "κυριακάτικα" της, μετατρέπεται σε μια γοητευτική και προσιτή κυρία, που σε παρακινεί να την εξερευνήσεις.
   Αυτή τη Κυριακή η αναζήτηση μου με οδήγησε στη Πειραιώς 138 για να ανακαλύψω ένα από τα πολλά διαμάντια που φιλοξενούνται στην Αθήνα, ένα διαμάντι που ακούει στο όνομα Γιάννης Μόραλης. Σε συνεργασία με την Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλέξανδρου Σούτσου, το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης και τη γκαλερί Ζουμπουλάκη το Μουσείο Μπενάκη προσφέρει στο αθηναϊκό κοινό την ευκαιρία να γνωρίσει έναν από τους επιφανέστερους καλλιτέχνες του 20ου αιώνα μέσα από μια πολυμορφική έκθεση, που σηματοδοτεί ένα φόρο τιμής στο εκλεκτό έργο του σπουδαίου ζωγράφου, σκηνογράφου και ακαδημαϊκού.

   Αν είσαι λάτρης της εικαστικής τέχνης και δη της καλής τι πιο εποικοδομητικό από το να περιηγηθείς για λίγες ώρες στο δημιουργικό κόσμο του Γιάννη Μόραλη; Ζωγραφικά έργα, σχέδια και χαρακτικά, γλυπτά και αρχιτεκτονικές εφαρμογές, εξώφυλλα δίσκων και εικονογραφήσεις βιβλίων προσφέρουν στον επισκέπτη ένα επιμορφωτικό ταξίδι στη πολυετή πορεία του καλλιτέχνη και μία γέφυρα γνωριμίας με ανθρώπους και εικαστικά ρεύματα, που επηρέασαν το έργο του.
  Η απόδραση ξεκινά με τις ευλογίες του ίδιου του Μόραλη που ως οικοδεσπότης στέκει στην είσοδο της αίθουσας μέσα από τη τεράστια ασπρόμαυρη προσωπογραφία του για να σε παραπέμψει στα υπόλοιπα δημιουργήματα του.
   Από δεκαετία σε δεκαετία οι συνεχείς εναλλαγές και ιδιομορφίες στο ζωγραφικό του στυλ αφήνουν την αίσθηση ότι παρακολουθείς τα έργα πολλών διαφορετικών ζωγράφων κάνοντας ακόμα πιο ενδιαφέρουσα αυτή τη καλλιτεχνική ξενάγηση. Από πίνακες "μπαρόκ" σε πίνακες μοντέρνας τέχνης και από εκεί σε εξώφυλλα ποιητικών συλλογών του Σεφέρη και του Ελύτη και σε άλμπουμ του Χατζηδάκι.

    Στη συνέχεια ο επισκέπτης θα λησμονήσει για λίγο το ζωγράφο Μόραλη και θα γνωρίσει το σκηνογράφο Μόραλη. Οι πίνακες θα δώσουν τη θέση τους σε σχέδια κοστουμιών από θεατρικές παραστασεις όπως οι"Ικέτιδες" του Αισχύλου και "Η θαυμαστή μπαλωματού" του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα.
    Ο πολύπλευρος χαρακτήρας της έκθεσης και η ολιγόωρη μύηση στο πολυτάλαντο έργο του δημιουργού εξιτάρουν το ενδιαφέρον του θεατή, ο οποιος νιώθει να γίνεται μέρος του κόσμου του Μόραλη μέχρι να φτάσει στη τεράστια λευκή πόρτα της εξόδου, που θα τον προσγειώσει απότομα στη πραγματικότητα σηματοδοτόντας το τέρμα της μαγικής "μοραλικής" περιπλάνησης.
   
  
  
  
  
  
   
   
    

Η Ελλάδα της αναξιοκρατίας

   
   Όλο και περισσότεροι νέοι συνεχίζουν να κουνούν το μαντήλι του αποχαιρετισμού στην Ελλάδα επιλέγοντας τη μεταναστευτική οδό ως τη μόνη ευκαιρία για να θεμελιώσουν ένα αξιοπρεπές και ισορροπημένο μέλλον μακριά από την εύθραυστη ελληνική πραγματικότητα.
  Σε πρόσφατη έρευνα που πραγματοποιήθηκε από τη Kαπα Research ανάμεσα σε 3000 νέους Έλληνες του εξωτερικού το κίνητρο αποδήμησης της πλειονότητας των φυγέντων δεν ήταν τόσο η οικονομική ανομβρία, όσο η απογοήτευση τους από το αναξιοκρατικό σύστημα. Το ελληνικό κράτος πλήττεται από την ανίατη πάθηση της αναξιοκρατίας και ως αναξιοπαθούσα κοινωνία δεν είναι σε θέση ούτε να εξελίξει τις δυνατότητες των νέων ούτε να συμβάλει στην επίτευξη των στόχων τους.
   Η έλλειψη αξιοκρατίας δεν ήρθε ως απότοκο της κρίσης. Αντίθετα η κρίση ήταν η αφορμή για να βγει στην επιφάνεια ως ένα προϋπάρχον φαινόμενο, για το οποίο αδιαφόρησαν όλοι κατά τη "περίοδο χάριτος".
     Η χρόνια πολιτική της παροχολογίας και η τακτική της ρουσφετολογίας συνέτειναν στην ηθική διαφθορά της χώρας, απόηχος της οποίας ήταν η κατάρρευση της φαινομενικής ευμάρειας και το ξέσπασμα της σημερινής κρίσης.

     Ο Πλάτωνας είναι ο πρώτος που θίγει στη "Πολιτεία" του την αρχή της αξιοκρατίας ως βασική προϋπόθεση για την λειτουργία της ιδανικής πολιτείας. Μέσα από θεωρητικές εξετάσεις και ηθικές δοκιμασίες ο πολίτης ανεβαίνει σε ανώτερη ταξη για να καταληξει στο τελικό στάδιο της διακυβέρνησης της πολιτείας. Στο ελληνικό εργασιακό περιβάλλον η αξιολόγηση των δυνατοτήτων του υποψηφίου προκειμένου να "ανέβει" το σκαλί που περιγράφει ο Πλάτων και να φτάσει στο επόμενο στάδιο είναι μια περιττή διαδικασία, όταν κυριαρχεί το καθεστώς της υστεροβουλίας.
 Η ανεπαρκής κάλυψη των θέσεων εργασίας με την επακόλουθη αύξηση της ανεργίας και τη δυσμενή οικονομική πορεία δημιουργούν έναν ασφυκτικό κλοιό, που εντείνει τη διάθεση των νέων προς αναζήτηση διεξόδου στο εξωτερικό, αφού η Ελλάδα δεν είναι σε θέση να τους  εξασφαλίσει την αναγνώριση που χρειάζονται.
   Εν ολίγοις η αρχή της αξιοκρατίας δεν είναι παρά μια φιλοσοφική πρόταση δισεπίτευκτη για την ελληνική νοοτροπία, που έμεινε στο νου μας ως μία απλή σχολική γνώση και ο μόνος τρόπος για να ανακαλύψουμε τη πρακτική εφαρμογή της είναι να αποδημήσουμε σαν έθνος σε άλλη γη και άλλα μέρη.
  
  
    

  
   
   
  
  
  

Ραντεβού με τη παράδοση στο Πάρκο Γουδή

  Για τρίτη συνεχόμενη χρονιά ο Δήμος Ζωγράφου προσκάλεσε τους λάτρεις της ελληνικής πολιτισμικής παράδοσης στο καθιερωμένο πλέον Φεστιβάλ Παραδοσιακής Μουσικής Χορών και Γεύσεων στο Πάρκο Γουδή.
    Σε συνεργασία με εθνικοτοπικούς συλλόγους (Σύνδεσμος Ηπειρωτών Ζωγράφου "Η ΉΠΕΙΡΟΣ", Σύλλογος Κρητών Ζωγράφου "Ο ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ", Ένωση Ποντίων Ζωγράφου, Σύνδεσμος Αρκάδων Ζωγράφου "Θ.ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ", η Ένωση Ηπειρωτών Ζωγράφου "ΑΠΕΙΡΩΤΑΝ", Σύνδεσμος Παλαιών Ζωγραφιωτών) ο Δήμος έδωσε την ευκαιρία σε μικρούς και μεγάλους να μυηθούν για τέσσερις μέρες στα έθιμα, τους ήχους και τις γεύσεις της Ηπείρου,της Πελοποννήσου, της Κρήτης και του Πόντου μέσα από την έκθεση τοπικών προϊόντων και μουσικοχορευτικά δρώμενα αφιερωμένα στις τιμηθείσες περιοχές.

   Δεν θα έκανα λόγο για ένα πολιτιστικό event, αλλά για ένα βιωματικό ταξίδι ψυχαγωγικού και επιμορφωτικού χαρακτήρα στην ελληνική γη, που έχει σκοπό να αναθερμάνει τη σχέση των ανθρώπων της πόλης με την ελληνική ύπαιθρο.  Αξίζει να εμμείνουμε στην επιμορφωτική αξία του όχι μόνο για τους μεγάλους αλλά κυρίως για τη νέα γενιά που έδειξε με την ανταπόκριση της στο κάλεσμα του Φεστιβάλ τη διάθεση να ξεναγηθουν και να γνωρίσουν τη ποικιλία των ελληνικών παραδόσεων. Εν έτει 2018 λίγοι θα φαντάζονταν την εικόνα ενός μικρού παιδιού που προτίθεται να μάθει τον τρύγο αντί να ξοδέψει το χρόνο του πάνω από το tablet και όμως ο Δήμος Ζωγράφου κατάφερε να κάνει τη φαντασία πραγματικότητα.
 
   
  
  
    

Η τρίτη ηλικία "αγκάθι" της κοινωνίας

  Ανάμεσα στις ετερογενείς μορφές κρίσης που πλήττουν τη χώρα μας, θα έπρεπε να μας προβληματίσει και η εννοιολογική κρίση του πολιτισμού. Μέσα από διηνεκείς προσπάθειες να ορίσουν εκείνο που θεωρούσαν ως βασικό άξονα μιας κοινωνικής δομής, ανθρωπολόγοι, φιλόσοφοι και κοινωνιολόγοι κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο πολιτισμός καθορίζεται από τις ενέργειες,τις συμπεριφορές και τις αξίες των μελών της εκάστοτε κοινωνίας. Παίρνωντας ως παράδειγμα την αντιμετώπιση ατόμων τρίτης ηλικίας θα μπορούσαμε να συνθέσουμε  μια ενδεικτική εικόνα για το πολιτισμό μιας χώρας. Αν εστιάσουμε το ενδιαφέρον μας στη προσέγγιση του ζητήματος από την ελληνική πολιτεία σίγουρα θα μιλούσαμε για μια μορφή πολιτισμικής κρίσης.

 Η καθιέρωση της Παγκόσμιας Ημέρας Ηλικιωμένων από τον ΟΗΕ το 1990 έθεσε τις βάσεις για την αναθεώρηση της κοινωνικής μεταχείρισης των ατόμων τρίτης ηλικίας. Έκτοτε οι κυβερνήσεις κλήθηκαν να διασφαλίσουν το δικαίωμα των ηλικιωμένων  στην ανεξαρτησία και την ενεργή συμμετοχή στα κοινά. Σε κράτη του εξωτερικού η συνταξιοδότηση δεν σηματοδοτεί την απόσυρση και την αδρανοποίηση  των ηλικιωμένων με τον  εγκλεισμό τους σε κάποιο σπίτι ή ίδρυμα. Αντίθετα προσφέρονται ευκαιρίες για ένα νέο ξεκίνημα με νέες εμπειρίες και γνώσεις. Αντιμετωπίζονται ως δραστήρια μέλη και όχι ως ασθενής κοινωνική τάξη. Όταν στη Βρετανία, στη Γαλλία και τις ΗΠΑ λειτουργούσε Πανεπιστήμιο Τρίτης Ηλικίας για τη προάσπιση του δικαιώματος κάθε ηλικιωμένου στην εκπλήρωση των προσωπικών του στόχων, στην Ελλάδα ο κύριος Τσακαλώτος έκανε λόγο για τον επιβαρυντικο ρόλο των υπερηλίκων συνταξιούχων στην κοινωνική ομαλότητα. Μάλιστα προτείνει τη σύντομη αποδήμηση τους εις τόπον χλοερόν ως προσοδοφόρα λύση για την μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος. 

Δεν τίθεται συζήτηση για εξεύρεση πολιτικής με σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους, ούτε υπάρχει περιθώριο για restart σε μία ομάδα ατόμων, που οφείλουν σύμφωνα με τους κυβερνώντες να έχουν την αξιοπρέπεια να αποσυρθούν, ώστε να διευκολύνουν το κρατικό μηχανισμό.

 Επανατοποθετώντας την αποψη περί πολιτισμικής διάστασης στο ζήτημα της τρίτης ηλικίας, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι είναι τουλάχιστον ουτοπικό να μιλήσουμε για πολιτισμική εξέλιξη σε μία κοινωνία, όπου κυριαρχεί ο ηλικιακός ρατσισμός και πλήττεται ο σεβασμός στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια.